Zes jaar PARTRIDGE: wat hebben we bereikt?
Na 6 jaar intensieve samenwerking met boeren, (inter)nationale partners en Stichting Het Zeeuwse Landschap (HZL) loopt het Interreg PARTRIDGE project 1 juli 2023 ten einde. In 5 landen (Nederland, België, Schotland, Engeland en Duitsland) liggen 10 demogebieden die zijn ingericht met het doel om de biodiversiteit in het agrarisch gebied in 6 jaar tijd met 30% te verhogen. Een van deze gebieden is gelegen bij Burghsluis, Schouwen-Duiveland, waar SLZ samen met HZL aan de lat staan. De patrijs is daarbij de ambassadeurssoort. Het is een echte indicatorsoort voor een gezond platteland, andere soorten profiteren mee als er geschikte maatregelen worden getroffen voor deze akkervogel.
Een stukje geschiedenis
Dat Burghsluis in 2016 gekozen is als geschikt akkervogelgebied is geen willekeur. Hier zou een kustlaboratium worden gerealiseerd waar geëxperimenteerd zou worden met zilte teelten. Mosseltelers uit de Oosterschelde hebben hier een stokje voor gestoken, omdat er angst heerste dat toxische algen de mossels zouden aantasten. Het Zeeuwse Landschap had echter al gronden aangekocht, wat goed van pas komt bij het realiseren van een akkervogelgebied. Daarnaast was Burghsluis geschikt omdat er nog goede bronpopulaties aanwezig waren van diverse soorten akkervogels, zoals veldleeuwerik, graspieper en de patrijs. Tot slot werd ook al snel duidelijk dat de boeren in dit gebied ervoor openstonden om te experimenteren met maatregelen.
Maatregelen
In het gebied zijn vanuit het project verschillende maatregelen gerealiseerd: bloemenblokken, keverbanken, hagen, insectenrijk grasland en winterstoppels (red: gewas niet onderploegen maar stoppels laten staan). Deze maatregelen samen zorgen voor meer nestgelegenheid, kuikenvoedsel, dekking en wintervoedsel. Hiermee wordt het broedsucces en de overlevingskans vergroot. Op de gronden van Het Zeeuwse Landschap konden boeren experimenteren met maatregelen, zoals strokenteelt, zonder dat daar risico’s aan verbonden zaten.
Monitoring is essentieel
Om te kijken of de maatregelen effectief zijn, is monitoring van groot belang. In de afgelopen zes jaar zijn diverse soortgroepen gemonitord, in zowel demogebied Burghsluis als in referentiegebied (bij Nieuwerkerke-Schutje). Het referentiegebied is vergelijkbaar van grootte, maar hier zijn geen maatregelen getroffen.
Jaarrond werden er allerlei tellingen uitgevoerd. In het vroege voorjaar vond de patrijzentelling plaats. Met een boxje werd het geluid van een roepend haantje afgespeeld. Als andere mannetjes in de buurt zitten, reageren ze direct door terug te roepen. Verder vonden er broedvogeltellingen plaats in het voorjaar, waarbij alle broedvogels in het gebied in kaart werden gebracht. Daarnaast werden de leefgebieden in kaart gebracht, waarbij elk halfjaar landschapselementen, gewassen en maatregelen in kaart werden gebracht. Ook werden in de winter de wintervogels geteld en tot slot vond er nog een zoogdiertelling plaats. Tijdens deze telling in de avond werden onder andere hazen, konijnen en reeën geteld, met behulp van grote zaklampen.
Resultaten
De resultaten van alle landen worden statistisch geanalyseerd door het Instituut voor Natuur- en Bos Onderzoek. Deze resultaten zijn nog niet gepubliceerd, dus we kijken nu enkel naar de Zeeuwse resultaten. Als we kijken naar de hoofdrolspeler, de patrijs, zien we dat de aantallen erg verschillen per jaar. Er zijn goede, maar ook minder goede jaren geweest. In het referentiegebied zijn altijd minder patrijzen geweest, maar in 2022 is er geen één patrijs meer gezien of gehoord. In het demogebied Burghsluis zien we rond de 11 patrijzenkoppels. Toch zien we niet de toename waar we op hadden gehoopt, maar blijft het aantal patrijzen gelukkig wel stabiel. Als je dit afzet tegen de landelijke dalende trend is het nog best goed nieuws. Andere akkervogels, zoals gele kwikstaart, graspieper, veldleeuwerik of kneu lieten wel een duidelijke toename zien. Terwijl deze soorten in het referentiegebied afnamen. Bij de zoogdiertelling zien we geen duidelijke toename van het aantal hazen en konijnen. Wel lijkt het aantal reeën in het gebied te profiteren van de maatregelen. Het lijkt er dus op dat aardig wat soorten van het platteland profiteren, maar ook een aantal soorten achterblijft.
Leerproces
De afgelopen zes jaar hebben we veel mogen leren van het project. Zo is wel duidelijk geworden dat er niet één manier bestaat van het beheren van de maatregelen. Elk jaar is anders en elk perceel is anders. Met de droge lentes kwamen de kruiden uit de zaadmengsels slecht op. In dat soort jaren is het handig om in het najaar te gaan inzaaien. Ook hebben we veel mogen leren van de boeren. Zij hebben ons beter inzicht gegeven in hun bedrijfsleven en wat voor hen wel of niet werkt. Ook heeft de (inter)nationale samenwerking gezorgd voor belangrijke kennisuitwisseling.
Toekomst Burghsluis
De boeren zijn enthousiast over het project; de maatregelen die nu in het gebied liggen blijven behouden. Via regulier agrarisch natuurbeheer (het ANLb) worden de maatregelen gesubsidieerd door Poldernatuur Zeeland, hierdoor is de zekerheid er dat de maatregelen in ieder geval 6 jaar mogen blijven liggen. Daarnaast ziet het ernaar uit dat de monitoring en de begeleiding van de boeren ook gefinancierd gaat worden. Dat is fantastisch nieuws voor de lokale akkervogels! Hopelijk kunnen we over 6 jaar het nieuws delen dat de patrijs in Burghsluis gered wordt.
Samenwerking
Interreg North Sea Region
PARTRIDGE (Protecting the Area’s Resources Through Researched Innovative Demonstration of Good Examples), is een project dat door de Interreg Noordzeegebieden is goedgekeurd. Het programma heeft tot doel de regio innovatiever, veerkrachtiger en duurzamer te maken.
Partridge op TV!
Op donderdag 22 maart 2018 was er bij het programma BinnensteBuiten op NPO2 een item over het Partridge project op Schouwen-Duiveland. Vogelaar Camilla Dreef was bij ons op bezoek en we vertelden haar alles over dit project.
Deze aflevering is terug te kijken via: https://binnenstebuiten.kro-ncrv.nl/fragmenten/wintervoedselveldjes
